Verslag Boomgaard 2022

Scotch Universe is een onafhankelijke whisky bottelaar uit Duitsland. Het was tot voor kort niet te verkrijgen in Nederland, maar sinds een jaar of 3 heeft een enthousiaste Nederlandse slijter er voor gezorgd dat ook Nederland (met ongeveer 10 slijterijen verspreid over het land) hier van kan gaan genieten. Het zijn allemaal single cask bottelingen, waarvan er regelmatig nieuwe expressies verschijnen. Het thema van deze lijn is "het universum".

Om er achter te komen wat voor soort whisky er in deze fles zit, moet je de code op de fles ontcijferen. Dit klinkt moeilijker dan het is, maar meestal zit er een de nek van de fles een kaartje hoe je het moet decoderen. Handig hierbij is toegang tot het internet, want het jaartal geeft het jaar van de stichting van de distillery aan. Dit is zo gedaan omdat op een onafhankelijke botteling niet altijd de naam van de distiller mag staan. (Vaak 'secret Speyside' of 'Unknown Highland')

Mocht je er echt niet uitkomen dan weet de slijter wel wat er inzit. Deze independent botteling van Scottisch Universe Antares is een Aultmore, 10 yo en gelagerd op een 1st fil PX (Pedro Ximénez cask) Aultmore is een weinig bekende distilleerderij in het hart van de Speyside. Sinds 2014 hebben ze weer eigen bottelingen (12, 18, 21 en 25 jaar), de oude zijn niet of moeilijk verkrijgbaar.

Op dit moment bestaan er van Aultmore vooral veel independent bottelingen. De meeste geproduceerde whisky (2.900.000ltr) wordt gebruikt voor de Dewar’s Blends. Aultmore op vatsterkte is een whisky waar je even voor moet gaan zitten. Dit is geen eenvoudige Speysider, maar eentje met een heftig karakter en een enorme afdronk.

Neus: oude sherry, rozijnen, leer, tabak, wat peterselie Smaak: sherry, zoetheid, een beetje kruidigheid, koffie, eiken, smaakt veel ouder dan het is, veel vat - kleine whisky. Afdronk: medium tot lang, zoetheid, eik, kruidigheid.

Hier had men op gewacht, een sherry bom, een warme deken. Hierna was het klaar. De neus wat gronderig, een beetje wasmiddel, maar ook nootjes, caramel, vanille, chocola en rozijnen. In de maak vond men van alles, dikke Nestlé chocolade repen met noten en rozijnen, verbrand hout, zwarte bes, aarde en een beetje citrus.

Met een beetje water werd ie beter. Gebrande suiker, koffie, butterscotch, Zeeuwse bolus, gebakken ananas, maar ook honingdrop en Haagse hopjes. Het glas was te klein. Echt een topper, vol en rond. Mooi spul en erg fijn. Afdronk erg lang. Geen wonder dat aan het eind alles op was. Het enige wat we nog hadden was een eerste plek in deze proeverij.

Strathisla onderscheidt zich als de oudste continu operationele distilleerderij in Schotland. De productiecapaciteit van de distilleerderij bedraagt ??2,4 miljoen liter per jaar. Een industrie waar start en stops wijdverbreid zijn, is het behoorlijk indrukwekkend om zo lang mee te gaan als Strathisla.

Strathisla is operationeel sinds 1786, waardoor het een van de weinige leden van de "1700s" -club is in de Schotse distillatie. De Speyside -distilleerderij van Strathisla is een van de meest gefotografeerde distilleerderijen in Schotland én met reden. Strathisla is gelegen tussen de glooiende heuvels in de regio en is mooi en compact, en heeft tuinen waarop de Royal Chelsea Flower Show jaloers zou zijn.

De distilleerderij heeft een aantal officiële bottelingen, maar deze zijn meer een reeks sporadische releases geweest, in tegenstelling tot een regelmatig assortiment bottelingen die continu verkrijgbaar zijn bij de distilleerderij. De officiële bottelingen die zijn uitgebracht zijn een 10 -jarige, 14 -jarige, 15 -jarige, 16 -jarige en 18 -jarige.

Er was een 12 -jarige single malt in een rechthoekig gevormde fles, die meestal sinds 1995 beschikbaar was, maar deze is in de loop van 2015 vervangen. Er zijn in de loop der jaren een uitgebreid aantal onafhankelijke bottelingen van Strathisla geweest.

De overgrote meerderheid hiervan is uitgebracht door Gordon & MacPhail. De onafhankelijke bottelaar heeft meer dan 40 verschillende bottelingen van Strathisla vrijgegeven en varieert van een botteling dat in het midden van de jaren zeventig werd uitgebracht van een vat gevuld in 1937 tot een 8 -jarige.

De meeste van deze bottelingen zijn dure jaargangen variërend van de jaren 50 tot de jaren 60. Omdat Strathisla een van de oudste operationele distilleerderijen in Schotland is, lijkt het bijna een record te vestigen op hoeveel onafhankelijke bottelaars zijn whisky hebben uitgebracht.

De andere bottelaars die Strathisla hebben uitgegeven, zijn Duncan Taylor, Douglas Laing en Signatory Vintage, evenals nog veel meer. Strathisla is niet alleen een productieve single malt, maar ook als een belangrijke component in de Chivas Regal Blends. De distilleerderij noemt zichzelf dan ook het huis van Chivas.

Deze botteling is er eentje van Gordon&MacPhail in de Connoisseurs Choice series, ter ere van het 100 jarige bestaan van Van Wees (Dranken Importeur (om G&M) en bottelaar van The Ultimate series in Amersfoort) en daardoor ook redelijk bijzonder. Slechts 334 flessen op cask strength en 13 yo.

Neus: donkere sherry, rode bessen, gerstesuiker, kaneel en groene appels met hints van karamel. Ingelegde rozijnen en een vleugje koffiebonen. Het Strathtisla-typische distilleerderij karakter is gemakkelijk en goed te herkennen en de alcohol is goed geïntegreerd.

Smaak: De 57,7% duwt goed op de tong, de kruidige tonen zetten aanvankelijk de toon: peper, hout, leer domineren voordat de donkere fruitige bessentonen doorkomen. Heel mooi gedaan, met water wordt het een beetje zoeter.

Afdronk: Lang en wordt gekenmerkt door tonen van chocolade, cacao en mokka, bramen en frambozen, krenten en een lichte zuurheid.

Het werd een strijd tussen de sherrybommen. Waar de vorige op de eerste plek kwam in de proeverij werd deze op het nippertje tweede. Ook hier had men op gewacht. De verzuchting was: “Dit is whisky, de beste, héérlijk!”, maar dat gold echter niet voor iedereen. Neus: tabaksnuif gruis, muffe hooizolder, caramel, chocola, rozijnen, zwavel en kaneel.

Smaak: gemarineerde conifeer (sic!), gekarameliseerde suiker, pruimen, rozijnen, salmiak, zoethout, eucalyptus, noten, koffie, bloemig en de smaak van Rolo (nèh nah ne nèh ne), een gekke whisky, maar heerlijk. Appeltaart met vanillesaus. Ook deze flessen waren aan het eind van de proeverij helemaal leeg.

Tamdhu, met een productie van 4.500.000 ltr/jr, is in de mottenballen gegaan in 2009. In 2011 is de distillerderij in handen gekomen van Ian Maccleod (o.m. Glencoyne, Chieftains, Dun Bheagan) en vanaf 2013 wordt er weer volop geproduceerd. Sinds de laatste jaren worden de officiële bottelingen uitgebreid: 10, 12, 18 jaar en hun Cask strength bottelingen, waarvan Batch 6 de laatste is. Verder zijn er veel bottelingen van The Ultimate te vinden, die vooral gelagerd zijn geweest op sherry vaten.

Deze 20 jaar oude Tamdhu is gebotteld door Morrison&MacKay in de Celebrations of the Cask series. Morrison & Mackay begon zich te voegen bij de wat grotere bottelaars. Hun oorsprong ligt in het midden van de whisky productie in Perth, waar Dewars en Famous Grouse wordt gemaakt. Zij waren een onafhankelijke bottelaar met een paar mooie lijnen.

De top lijn: 'Celebration of the Cask' dreigde echter onbetaalbaar te worden. Zou het te maken hebben met het inrichten van hun eigen distilleerderij in Aberargie? In 2020 is het label overgegaan naar Morrison en is het rebranded. MacKay is zich gaan richten op hun distilleerderij in Aberargie.

Notes: Een fijne en complexe whisky met een krachtige attack, vol mooie distilleerderij aroma's en vat invloeden.

Neus: rijp licht fruit, kaneel, vanille, een vleug van kruiden op de achtergrond, citroenbalsem, notenchocolade Smaak: zoet, honing, rijpe peer, perzik, vanille, mint kauwgom, mout. De alcohol is goed geïntegreerd. Afdronk: sterk en middellang, peer, een bittertje, eik, mout, druiven

Dit is mooi spul, je voelt ‘m binnenkomen. Een bloemboeket wat blijft hangen. Een complexe, dikke neus met caramel, vanille dragon, salie en appel. De smaak werd omschreven als ziltig, boter of eigenlijk “roomboter babbelaar”, zeezout, trekdrop, koffieprut en kersen. Ook werden er zuurtjes gedetecteerd als in Super Original Fruitmix (bepoederde zuurtjes). De afdronk was lang en deed iemand denken aan een Old Pulteney whisky. Een verdiende derde plek in deze proeverij.

De distilleerderij van Glen Keith is gelegen in het plaatsje Keith in de Speyside. De vertaling van het woord Glen is "dal" en "Keith" komt van de plaats waar de distilleerderij is gevestigd. De vertaling van Glen Keith is dan ook "het dal van Keith". Het riviertje met de naam de Isla stroomt langs de distilleerderij en net even voor de distilleerderij komt dit riviertje langs een waterval, met de naam Linn of Keith, naar beneden.

Na de bouw werd in 1958 de distilleerderij door Chivas Brothers geopend. Daarmee was Glen Keith de eerste nieuw gebouwde distilleerderij van de 20e eeuw. Door de keuze van de vestigingsplaats in de bestaande graanmolen "Old Keith Mill" zijn de oude gebouwen en ook de kunstmatige omlegging van de rivier de Isla, de watermolen werd hier vroeger door aangedreven, nog steeds in gebruik.

Een loopbrug, boven de rivier, verbindt de distilleerderij met de prachtige tuin van het Linn House. In dit huis, dat vroeger als opvanghuis voor ouderen diende, ontvangt de eigenaar van de distilleerderij nu relaties en medewerkers vanuit de gehele wereld. In het still house staan drie wash stills en drie spirit stills.

Sommige nekken van de stills lopen in bochten voordat ze bij de condensoren aankomen. De zwaardere alcoholen condenseren zodoende eerder en lopen sneller terug in de stills. In 1970 werden er nog twee stills bijgezet. Er zijn negen washbacks, gemaakt van roestvrij staal. Glen Keith was de eerste die in 1970 een gas gestookte ketel installeerde in plaats van de traditionele kolengestookte. Ook waren zij de eerste distilleerderij, die tijdens het gehele distillatieproces computers ging gebruiken.

In 1999 is de distilleerderij in de mottenballen gelegd, maar is in 2013 heropend met een vergrote capaciteit van 6 miljoen liter alcohol per jaar. Er zijn geen warehouses op het terrein van de distilleerderij. De new spirit werd door tankauto's naar andere warehouses van de Chivas & Glenlivet Ltd. in het plaatsje Keith gereden en daar op vat gebracht.

Men gebruikte voor het rijpen van de malt refill- en bourbon vaten, die rechtstreeks uit Amerika komen. Het brouwwater kwam van de Balloch Hill, het daar gevallen regenwater wordt verzameld in riviertjes en meren. Het koelwater werd betrokken van de rivier de Isla.

De malt van Glen Keith werd voor het grootste deel voor het blenden van whisky's, zoals Passport, 100 Pipers en Chivas Regal, gebruikt. Dit is weer een whisky, die speciaal gebotteld is door Van Wees in de The Ultimate Series én erg gewild in relatie prijs/prestatie. 27 jaar is een eerbiedwaardige leeftijd voor een whisky.

Dat belooft dus wat voor deze Glen Keith. De whisky werd gedistilleerd op 5 juni 1991 en kreeg zijn rijping op bourbon barrel # 73656. Botteling vond plaats op 4 april 2019. Het vat gaf nog 169 flessen prijs met een vatsterkte van 48,4%. Notes: Al het mooie van het rijpen in een bourbon vat zit in deze whisky.

Neus: fruitige aroma's van citroen, appels en perzik. Verder, tonen van vanille, honing en kruidige tonen. Smaak: weer fruitig vanwege tonen van appel, peer, perzik. Vanille, honing. Een mooie opbouw van de verschillende smaken. Afdronk: de pittige afdronk is lang met vooral vanille en honing. Erg smakelijk!

Vol van smaak met een breed spectrum. Erg lekker, fruitig, ruikt iets naar azijn en zelfs een beetje medicinaal, maar ook citrus, peren en vanille. Smaak: een beetje anijs, drop, zelfs laurierdrop, alcohol ietsje scherp, tropisch door bananensnoepjes en gepelde banaan, weer citrus, peren en perzik, honing en weer vanille. De middellange afdronk gaf een zuurtje en wat kokos en valt erg goed. Een degelijke vierde plaats in deze proeverij.

Glenrothes geeft de plaats aan waar de distilleerderij gebouwd is, nl. in het dal van de Burn of Rothes. Op 15 mei 1922 ging 200.000 gallon whisky verloren door een brand in warehouse No 1. De distilleerderij is gebouwd in 1878. De Glenrothes-Glenlivet Distillery werd rond 1990 omgedoopt tot Glenrothes Distillery.

De oorspronkelijke naam heeft overigens niets te maken met 'The Glenlivet' Distillery. De malt van Glenrothes is bij liefhebbers zeer geliefd en wordt pas sinds 1987 gebotteld. Voor de rijping gebruikt men zowel refill vaten als ex bourbon- en sherry vaten. Voor het herstellen van de vaten heeft men een eigen kuiperij. Deze distilleerderij maakt een stevige volle whisky.

De meeste whisky gaat echter naar blenders zoals voor de Cutty Sark. Dit is een whisky, die speciaal gebotteld is door Van Wees in de The Ultimate Series én erg gewild in relatie prijs/prestatie. Gedestilleerd in 1997 en gebotteld in 2016 maakt dat ie 19 jaar oud is. Er zijn 714 flessen uit een refill sherry butt gekomen op een sterkte van 46%. Het heeft niet de kleur, die je verwacht bij een whisky, die groot geworden is in een sherry vat, maar de karakteristieken zijn er degelijk.

Neus: pruimen, karamel, hout, bessen, vers gebakken brood, roerbak. Dit heeft veel unieke smaken. Begint als elke andere sherried speyside, maar langzaam groeit ie in een umami -rijk, vers gebakken broodfruitfeest.

Smaak: melasse, banaan, kers, tannine, peper, bramen. Plots smaakt het naar een rum -invloed whisky. En even later naar een op wijn gefinishte whisky. Echt fruitig en smakelijk. Het kost wat tijd om steeds complexer te worden.

Afdronk: sojasaus, hout, mout, lichte ahornsiroop, Aziatische peer, dragon Grote umami -smaken, grote Aziatische smaken en zelfs wat boterachtige zoetheid en kruidennoten.

Deze whisky deed de proeverij deelnemers splitsen in een negatief en een positief deel. Mbt. de eerste groep kwamen er reacties als: neus beter dan de smaak. Levertraan, chemisch. Deed denken aan een overijverige poetsvrouw die gebruik maakt van Dettol citroen. De andere groep was duidelijk meer gecharmeerd, zij vonden de neus vies en de smaak lekker én wordt steeds beter.

Houtig, een beetje muffig en zoetig. Gekonfijte sinaasappel en ook zoethout. De afdronk was gemiddeld met hazelnoot, marsepein of eigenlijk Italiaanse Amaretti koekjes. Iemand vermeldde nog dat dit een whisky was, die zij zeker zou kopen. Een commentaar wat niet onvermeld mag blijven was, dat van 1 deelnemer zijn buikje warmer werd van deze Glenrothes. Een vijfde plek in dit smaakgeweld was zeker op zijn plaats.

Veel kenners hebben deze Unnamed Spey whisky geanalyseerd als een Macallan. En na het proeven zou je tot de zelfde conclusie kunnen komen. The Macallan distilleerderij was een van de eerste whiskystokerijen in Schotland en werd opgericht in 1824 bij een doorwaadbare plaats in de Spey rivier bij de boerderij met de naam Easter Elchies.

De Macallan distilleerderij staat vrij hoog boven de noordelijke oever van de rivier de Spey ten noorden van Aberlour onder het toeziend oog van Eastern Elchies House. Dit 18e eeuwse landhuis stamt uit de tijd van Koning Jacobus II. In 1966 werd er een compleet nieuwe distilleerderij naast de oude gebouwd en in 1990 werd het grootste warehouse van Schotland geopend.

De whisky die nu gebotteld wordt is voor een groot deel gerijpt op ex-sherry of ex-bourbon vaten, en wel de beste vaten die verkrijgbaar zijn. In de nu nog producerende distilleerderij staan vijf wash en tien spirit stills verhit met gasvlammen. Deze stills zijn opvallend klein en hebben een korte hals. Het zijn dan ook de kleinste gasgestookte stills van Schotland.

Het water voor het brouwen komt uit vier geboorde gaten in de grond. Dit is water afkomstig uit de rivier de Spey en door verschillende grondlagen gezakt en zodoende gefilterd. Het water is daardoor van constante temperatuur. In 2018 is een compleet nieuwe distilleerderij geopend, waar ook de whisky tours plaatsvinden (a total experience). Macallan, een van de grootste distilleerderijen in Schotland met een productie per jaar van 8 miljoen liter pure alcohol, profileert zich steeds meer als een distilleerderij voor de meer exclusieve whisky's.

Deze Unnamed Spey is er eentje, die speciaal gebotteld is door Van Wees in de The Ultimate Series én erg gewild in relatie prijs/prestatie. Het lijkt een volwassen whisky van 13 jaar die gelagerd is geweest op een Refill sherry butt, een groot vat met een outturn van rond de 800 flessen.

Neus: Gerste-suikers overal, kaneelkoekjes, citrus en tropisch fruit zoals banaan, vanillepudding Smaak: Zachte aankomst, kaneelkoekjes, koekjes, gerst, klein pittig, zoet fruit. Afdronk: lang, vet en zoet fruit. Deze Macallan is mooi olieachtig en rijk, beter dan de officiële botteling van 12 yo, met prachtige verweven sherrytonen, je blijft het drinken als limonade.

Over het algemeen werd men niet erg blij van deze whisky. De aanzet leek goed, met een neus vol gemaaid gras, fruitig, moutig en zelfs een beetje jodium. Smaak ging in eerste instantie ook nog goed, bloemig, boterachtig en kruidig met een bittertje als in grappa. Maar ook zepig, scherp en veel alcohol, wat bij sommigen resulteerde in “ether in de mond”.

Uiteindelijke conclusie: Lekker in de mond, maar doorslikken is weg. Een saaie whisky, weinig breed met veel alcohol, geen balans. Of zoals iemand opmerkte: Een vleugje Mr. Propre. Een laatste plaats in deze proeverij was z’n deel.